تحولات اخیر در حوزه مقررات‌گذاری بازارهای مالی بریتانیا، نشانه‌ای روشن از تغییر دیدگاه سنتی نهادهای نظارتی نسبت به ابزارهای مالی مبتنی بر ارزدیجیتال است. در ابتدای ماه ژوئن ۲۰۲۵ (اواسط خرداد ۱۴۰۴)، اداره راهبرد امور مالی بریتانیا (FCA) اعلام کرد که احتمالاً ممنوعیت شش‌ساله فروش ETNهای مرتبط با ارزدیجیتال برای سرمایه‌گذاران خرد را بازبینی و شاید لغو کند. این حرکت نه‌تنها می‌تواند یک چرخش مهم در سیاست‌گذاری مالی بریتانیا باشد، بلکه سیگنالی آشکار به بازارهای جهانی است که این کشور آماده ورود به مرحله‌ای جدید از تعامل با بازارهای دارایی دیجیتال است.
شناخت ابزار مالی ETN ارزدیجیتال
برای درک بهتر اهمیت این تصمیم، باید ابتدا ماهیت ابزار مالی مورد بحث را شفاف کنیم. ETN (Exchange-Traded Note) نوعی ابزار سرمایه‌گذاری ساخت‌یافته است که عملکرد یک دارایی پایه را دنبال می‌کند. در زمینه ارزهای دیجیتال، این دارایی پایه می‌تواند قیمت بیت‌کوین، اتریوم یا سایر ارزهای دیجیتال باشد. تفاوت کلیدی میان ETN و ETF در این است که سرمایه‌گذار در ETN به‌جای مالکیت مستقیم بر دارایی پایه، در واقع بر تعهد پرداخت صادرکننده تکیه دارد. بنابراین، این ابزار با وجود آنکه نقدشوندگی بالایی دارد و از طریق بورس‌های رسمی قابل معامله است، همواره با ریسک ناشر همراه است.
در سال ۲۰۲۰ میلادی (۱۳۹۹ هجری شمسی)، FCA فروش این ابزارها را به سرمایه‌گذاران خرد ممنوع کرد؛ استدلال اصلی این بود که ریسک زیاد و نوسانات شدید بازار ارزدیجیتال، باعث گمراهی سرمایه‌گذاران کم‌تجربه می‌شود و احتمال ضررهای جبران‌ناپذیر را افزایش می‌دهد. اما حالا با گذشت بیش از پنج سال از آن تصمیم، فضای بازار تغییر کرده و بازیگران مالی، آگاه‌تر، زیرساخت‌ها قوی‌تر، و چارچوب‌های نظارتی پخته‌تر شده‌اند.
تغییر رویکرد FCA: بازنگری با نگاهی هوشمندانه
اقدام اخیر FCA مبنی بر شروع فرایند مشورتی چهار هفته‌ای برای بازنگری در این ممنوعیت، نشان از بازنگری عمیق‌تر در سیاست‌های محافظه‌کارانه گذشته دارد. به‌جای رویکرد مطلق‌گرایانه‌ی ممنوعیت کامل، اکنون الگوی جدیدی در حال شکل‌گیری است که در آن، دسترسی به ابزارهای مالی پیچیده برای عموم ممکن خواهد بود، مشروط بر آنکه قوانین شفاف و دستورالعمل‌های روشنی برای اطلاع‌رسانی، تبلیغات، و افشای ریسک تدوین شود.
این مدل تازه از قانون‌گذاری، چیزی میان آزادی و کنترل است. FCA اذعان دارد که سرمایه‌گذاران خرد حق دارند در یک بازار آزاد فعالیت کنند، اما این آزادی باید با آموزش و شفافیت همراه باشد. این نوع نگرش را می‌توان نشانه‌ای از بلوغ نهادهای نظارتی در مواجهه با انقلاب دارایی‌های دیجیتال دانست؛ انقلابی که دیگر قابل نادیده گرفتن نیست.
هم‌سویی بریتانیا با رقابت بین‌المللی
بازنگری در سیاست‌های مربوط به ETN ارزدیجیتال تنها یک تصمیم داخلی نیست، بلکه بخشی از رقابتی جهانی است که میان کشورها برای تبدیل‌شدن به قطب دارایی‌های دیجیتال در جریان است. ایالات متحده با راه‌اندازی ETFهای مبتنی بر بیت‌کوین و اتریوم، نقش برجسته‌ای ایفا کرده است. اتحادیه اروپا نیز از طریق مقررات MiCA در حال قانون‌گذاری دقیق در حوزه کریپتو است.
بریتانیا نمی‌خواهد از این رقابت جا بماند. دولت این کشور بارها اعلام کرده که قصد دارد لندن را به یکی از مراکز پیشرو در زمینه فین‌تک و ارزدیجیتال تبدیل کند. تسهیل دسترسی به ابزارهایی مانند ETN، برای تحقق این هدف حیاتی است. به‌ویژه اگر این ابزارها در بورس‌های معتبر لندن قابل معامله شوند، می‌توانند سرمایه‌های بین‌المللی را نیز جذب کنند.
ریسک‌ها و مسئولیت‌ها
البته باید توجه داشت که باز کردن درهای بازار به‌روی سرمایه‌گذاران خرد، چالش‌هایی نیز به‌دنبال دارد. سرمایه‌گذاری در ETN ارزدیجیتال همچنان دارای ریسک‌های جدی است؛ از جمله نوسانات شدید قیمت، احتمال ورشکستگی صادرکننده، عدم پوشش بیمه‌ای توسط نهادهایی مانند FSCS، و نبود زیرساخت آموزشی کافی برای فهم دقیق این ابزارها.
FCA باید اطمینان حاصل کند که تبلیغات این ابزارها گمراه‌کننده نیست و زبان پیچیده‌ای ندارد. همچنین سامانه‌های هشدار، برچسب‌گذاری ریسک، و آموزش عمومی باید توسعه یابد. بدون این پیش‌نیازها، لغو ممنوعیت می‌تواند بیش از آنکه منجر به شکوفایی مالی شود، زمینه‌ساز بحران‌های اجتماعی شود.
فرصت برای نوآوری مالی
در صورت نهایی شدن این سیاست، فرصت‌های متعددی برای توسعه ابزارهای مالی جدید در بازار بریتانیا پدید خواهد آمد. شرکت‌هایی مانند WisdomTree، 21Shares و VanEck که در بازار آمریکا و اروپا سابقه انتشار محصولات ارزدیجیتال را دارند، می‌توانند وارد بورس لندن شوند و رقابت تازه‌ای را آغاز کنند.
همچنین این سیاست می‌تواند زمینه‌ساز توسعه نسخه‌های بومی‌شده از ابزارهای مالی کریپتو در بریتانیا شود؛ ابزاری که علاوه بر ویژگی‌های فنی، با الزامات فرهنگی، حقوقی و اقتصادی بریتانیا نیز هماهنگ باشند. این اتفاق، نه تنها به تنوع پرتفوی سرمایه‌گذاران منجر می‌شود، بلکه برای خود بازار نیز پویایی و پایداری بیشتر فراهم می‌آورد.
جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده
رویکرد جدید FCA در قبال ETN ارزدیجیتال را می‌توان نشانه‌ای از عبور از مرحله «ممنوعیت و ترس» به مرحله «تنظیم هوشمند» در سیاست‌گذاری مالی دانست. این مرحله، اگر به‌درستی پیاده‌سازی شود، می‌تواند الگویی جهانی از چگونگی برقراری تعادل میان نوآوری مالی و حفاظت از مصرف‌کننده ارائه دهد.
احتمال دارد که در ادامه این روند، بحث ETFهای اسپات ارزدیجیتال نیز در دستور کار قرار گیرد. در واقع، باز کردن درهای ETNها را می‌توان نوعی آزمون پیش‌نیاز برای بررسی آمادگی بازار بریتانیا در پذیرش ابزارهای پیچیده‌تر دانست.
در نهایت، این حرکت را باید تبلور عقلانیت اقتصادی و آمادگی برای پذیرش آینده‌ای دیجیتال دانست. آینده‌ای که در آن، ارزهای دیجیتال نه‌فقط دارایی‌های پرریسک بلکه بخشی از معماری نوین بازارهای مالی جهانی خواهند بود.